موتور دو سرعته چیست؟

مقدمه

الکتروموتور که با نام موتور الکتریکی نیز شناخته شده است، نوعی ماشین الکتریکی می‌باشد که قابلیت تبدیل الکتریسیته به حرکت یا چرخش را دارد. بیشتر الکتروموتورها بر اساس الکترومغناطیس کار می کنند. یکی از انواع موتورها، الکتروموتور دو سرعته است که کاربرد گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. در ادامه این مقاله شما را با موتور دو سرعته و کاربرد آن آشنا خواهیم کرد.

الکتروموتور دو سرعته

موتور دو سرعته که به آن دلاندر نیز گفته می شود، موتوری است که در آن تغییرات سرعت با تغییر قطب های موجود در استاتور صورت می گیرد. در واقع موتور دو سرعته نوعی موتور الکتریکی است که تغییرات سرعت در آن تحت تاثیر تعداد قطب های موتور است.

اتصال دو سرعته در سیم پیچ های موتور الکتریکی امکان تغییر تعداد قطب های آن را به نسبت 1 به 2 فراهم می کند. در میان انواع الکتروموتورها، نوع دو سرعته آن به دلیل قابلیت 1 به 2 برای سرعت، بیشترین کاربرد را در صنعت دارد. موتور دو سرعته نوعی خاص از موتورهای سه فاز آسنکرون است. سیم پیچی این موتورها به گونه ای است که با تغییر اتصال موتور به شبکه سرخت چرخش تغییر پیدا می کند.

این ویژگی در موتورهای دو سرعته بسیار مهم است و به عنوان مثال می توان به جای استفاده از درایوهای گران قیمت از موتورهای دو سرعته استفاده کرد که راه اندازی آسان تری دارند.

کاربرد الکتروموتور دو سرعته

الکترو موتور دو سرعته همانطور که گفته شد کاربرد گسترده ای دارند که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جرثقیل سقفی
• تجهیزات شهربازی ها
• صنایع نساجی
• موتور کولر
• جرثقیل ریلی

مشخصات الکتروموتور دو سرعته

بر روی انواع موتورهای الکتریکی یا الکتروموتورها پلاکی توسط کارخانه تولید کننده نصب می شود که بر روی این پلاک تمام اطلاعات موتور آورده می شود. در صورتی که موارد نوشته شده بر روی پلاک به صورت درست رعایت نشود، از عمر مفید آن کاسته شده و موتور میسوزد.

• No: شماره ساخته شده توسط کارخانه با No مشخص می شود
• Type: مشخصات فنی موتور دو سرعته در این قسمت نوشته می شود.
• A: حداکثر جریان مجاز موتور دو سرعته با A نشان داده می شود که میزان جریان نباید بیشتر از این مقدار شود.
• V: ولتاژ کاری الکتروموتور دو سرعته می باشد که نباید ولتاژی کمتر و یا بیشتر از این مقدار به سیم پیچ های موتور اعمال گردد.
• HZ 50: الکتروموتور دو سرعته در فرکانس 5 هرتز کار می کند.
• HZ 60: الکترو موتور دو سرعته در فرکانس 60 هرتز که فرکانس برخی از کشورها می باشد، کار می کند.
• RPM: این پارامتر نشان دهنده دور موتور در یک دقیقه است.
• KW: توان الکتروموتور دو سرعته با این مؤلفه نمایش داده می شود.
• IP: میزان حفاظت الکتروموتور در برابر گرد و غبار، آب و … را نمایش می دهد.

عملکرد الکتروموتور دو سرعته

انواع موتور دو سرعته مجهز به دو عدد کنتاکتور، یک شستی استاپ و دو شستی استاپ استارت می باشند. یکی از کنتاکتورها جهت تغذیه موتور در دور پایین و کنتاکتور دوم برای تغیه موتور در دور بالا طراحی شده است. برای توقف موتور در هر حالتی از کلید شستی استاپ S1 استفاده می شود و جهت راه اندازی و به حرکت در آوردن موتور در دور کمتر از کلید شستی استاپ استارت S2 استفاده می شود.

با فشردن این کلید، کنتاکتور K1 تحریک شده و موتور با دور کم می چرخد. جهت تغییر در سرعت چرخش موتور از کلید شستی استاپ استارت S3 بهره گرفته می شود با فشار دادن این کلید جریان تحریک کنتاکتور اول قطع شده و جریان کنتاکتور دوم یعنی K2 وصل می شود. از این جا به بعد موتور با دور بالا کار خواهد کرد. عملکرد موتور دو سرعته برعکس چیزی که گفته شد هم امکان پذیر  است؛ به این صورت که ابتدا موتور را با دور بالا راه اندازی کرد و سپس آن را به دور کم تغییر سرعت داد.

کاربرد موتور دو سرعته در صنعت

از موتور دو سرعته در صنایع مختلفی استفاده می شود که به شرح زیر است:

• صنایع غذایی
• صنایع دارویی
• صنایع بسته بندی
• صنایع نساجی
• صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
• صنایع فلزی
• و…

ابزارآلاتی با موتور دو سرعته

امروزه برندهای بزرگی در دنیا به تولید انواع مختلف لوازم و تجهیزات الکتریکی دو سرعته اقدام کرده اند. پیچ گوشتی های برقی، دریل های چکشی و … ابزارآلاتی هستند که بسیاری از برندها نمونه دو سرعته آن ها را تولید کرده اند تا در مصارف مختلفی کاربرد داشته باشند.

به عنوان مثال یک دریل برقی دو سرعته با برخورداری از دو سرعت متفاوت می تواند در حالت آهسته تر جهت سوراخکاری مواد سخت مانند فلزات استفاده شود و در حالت دوم با سرعت بالاتر جهت سوراخ کاری مواد نرم تر مانند سطوح چوبی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین یک پیچ گوشتی برقی دو سرعته به دلیل بهره مندی از گیربکس دو سرعته قابلیت تنظیم گشتاورهای مختلف را تأمین می کند تا کاربران متناسب با میزان فشار و قدرت لازم پیچکاری یا سوراخکاری را انجام دهند.

بنابراین مکانیزم دو سرعته در ابزارآلات امکان تنظیم سرعت را برای کار با هر نوع ماده ای فراهم می کند و در پروژه های مختلف و صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد. اگرچه استفاده از این ابزارها در کارهای DIY نیز قابل استفاده می باشد.

ابزارآلات دو سرعته چگونه کار می کنند؟

ابزارآلات برقی با موتور دو سرعته دارای گیربکس خاصی هستند که سرعت خروجی یعنی شفت موتور را کاهش می دهند. این قابلیت از طریق دکمه‌ای که بر روی دستگاه تعبیه شده است، امکان پذیر می باشد. در یک دریل برقی با تنظیم سرعت در حالت ماکزیمم مته با سرعت بیشتری می چرخد اما قدرت کمی دارد و به همین دلیل برای سوراخ کاری مواد نرم مناسب است اما در سرعت پایین این کار با قدرت بیشتری انجام می شود و به همین جهت در سوراخ کاری سطوح سخت ایده آل می باشد.

---

سؤالات متداول

جمع بندی

در این مقاله با الکترو موتور و موتور دو سرعته آشنا شدید. موتورهای دو سرعته کاربرد گسترده‌تری در صنعت دارند و برای پروژه‌های تخصصی‌تری مورد استفاده قرار می‌گیرند. با توجه به کاربرد این نوع موتورها در صنعت بسیاری از تولیدکنندگان در ساخت و تولید ابزارآلات برقی خود از انواع موتور دو سرعته استفاده کرده اند.