جوشکاری بالای سر؛ نبرد با نیروی جاذبه

جوشکاری کار پیچیده‌ای است که انجام آن نیاز به تخصص و آموزش‌های حرفه‌ای دارد. اما گاهی انجام این کار پیچیده، پیچیده‌تر هم می‌شود. مثل جوشکاری در آب یا موضوع مقاله ما؛ جوشکاری بالای سر.

اما نگران نباشید. مثل هر فعالیت دیگری با ابزار مناسب و آموزش‌های صحیح هرکاری انجام شدنی است.

در این نوشتار در رونیکس قصد داریم به یکی از پیچیده‌ترین حالات جوشکاری یعنی جوشکاری بالای سر و نحوه انجام آن بپردازیم تا هرچه بیشتر با آن آشنا شوید.

رونیکس را بخوانید.

جوشکاری بالای سر چیست؟

جوشکاری سقفی یا بالای سر یکی از سخت‌ترین موقعیت‌ها برای یک جوشکار است. جدای از کار در ارتفاع و حمل وسایل جوشکاری تا بالا، جوشکار با یکی از قدرتمندترین نیروهای طبیعت یعنی نیروی جاذبه روبه‌رو می‌شود.

اگر بخواهیم با یک مثال جوشکاری بالای سر را توضیح بدهیم، برای درست کردن یک ستون فلزی در ساختمان، نیاز به نصب یک تیر عمود شبیه به T است. در این حالت جوشکار در وضعیتی قرار دارد که باید در حالت متضاد نسبت به نیروی گرانش، فلزات را به پایه‌ای مشخص متصل کند.

در هنگام جوشکاری بالای سر باید مراقب افتادگی احتمالی فلزات یا اصطلاحا تاج نیاوردن ( شکم دادن) آن‌ها بود. برای اینکه این اتفاق نیفتد، باید گودال فلز مذاب کوچک نگه داشته شود و جهت و جریان دستگاه جوش مقدار مشخصی باشد. این‌ها همه ثابت می‌کند که این نوع جوشکاری تنها باید توسط جوشکاران ماهر و با تجربه بسیار بالا انجام شود.

مقدار آمپر دستگاه جوشکاری بسته به حالت جوشکاری، متفاوت است. در کتاب‌های تخصصی جوشکاری عددهای استانداری برای هر کدام از حالات جوشکاری تعریف شده، اما یک استادکار به صورت تجربی می‌داند که برای هر حالت چه آمپری را باید در نظر گرفت. به طور کلی جوشکاری در حالت بالای سر نسبت به دیگر حالت‌ها آمپر کمتری را نیاز دارد. در جدول زیر استانداردی که برای مقدار حداکثر جریان در هر حالت جوشکاری در نظر گرفته شده، آمده است:

تفاوت جوشکاری بالای سر با جوشکاری سر بالا!

جوشکاری سربالا یا Vertical Position نوع حرکت الکترود در جوشکاری است که کار از پایین‌ترین نقطه شروع و تا بالاترین نقطه ادامه پیدا می‌کند اما جوشکاری بالای سر یا Overhead به نوعی جوشکاری گفته می‌شود که قطعه کار، بالای سر جوشکار قرار دارد. این نوع جوشکاری مشکلاتی مثل ریزش ماده مذاب و عدم چسبندگی را در پی دارد. همچنین، جوشکاری سرپایین هم نوعی Vertical Position است که در آن حرکت الکترود از بالاترین نقطه به پایین ترین نقطه است.

مقاله «اینورتر جوشکاری چیست؟» راهنمای خوبی در آشنایی بیشتر شما با دستگاه جوشکاری است.

روش انجام جوشکاری بالای سر

در این روش رعایت نکات و اصول ایمنی ضرورت دارد. در جوشکاری بالای سر باید به موارد زیادی مثل فاصله مناسب لبه‌ها، پَخ زدن لبه‌ها و اینکه چه نوع پَخی و با چه زاویه‌ای ایجاد شود؛ توجه کنیم. یکی از مشکلاتی که کار جوشکار را در حین انجام جوشکاری سخت می‌کند، ریزش مذاب به سمت پایین و عدم چسبندگی دو ماده به یکدیگر است.

فرآیند جوشکاری بالای سر باید با آرامش و دقت زیادی انجام شود. در این روش فلز رسوب شده بر روی صفحه می‌افتد و همانطور که قبلا گفتیم باعث ایجاد یک تاج بلند بر روی آن می‌شود. برای جلوگیری از تاج آوردن باید گودال مذاب کوچک نگه داشته شود و فلز پرکننده به اندازه کافی اضافه شود.

با زیاد شدن فلز پرکننده، احتمالا گودال خیلی بزرگ ‌شود. به همین دلیل باید کمی صبر کنیم تا فلز جوش یخ بزند. در هنگام جوش ورق‌های سبک می‌توان با استفاده از گرما بر روی فلز پایه و میله پرکننده، اندازه گودال را کنترل کرد.

نحوه انجام جوشکاری بالای سر

در این روش قطعه کار به صورت افقی است و باید قسمت زیرین آن را جوشکاری کنیم. حرکت الکترود از پایین به بالا است. پیش از شروع جوشکاری ابتدا نکات زیر را انجام دهید:

1.      لبه‌های جوش را آماده کنید.

2.      سطوح اتصال را به خوبی تمیز کنید تا از آلودگی‌هایی مثل روغن، رنگ و اضافه‌های محیط زنگ پاک باشد.

3.      بین قطعات کار با توجه به قطر و ضخامت قطعه و نوع پَخ‌های انتخاب شده فاصله مناسبی ایجاد کنید.

4.      از قطعات جوش دادنی به طور صحیح نگهداری کنید.

5.      قطعات کار را با توجه به قطرشان به مقدار کافی به هم خال جوش بزنید. 

اگر در استفاده از دستگاه جوش مبتدی هستید مقاله «فرآیند جوش با ابزار جوشکاری» نکات مفیدی را برای کار با دستگاه جوش به شما می‌دهد.

نکات ایمنی قبل از شروع کار:

• قبل از شروع کار سیستم تهویه کارگاه را روشن کنید.
• از محل جوشکاری اجسام قابل احتراق را دور کنید.
• ته الکترودهای داغ را در ظرف فلزی بیاندازید.
• مراقب اشعه‌های جوشکاری باشید.
• از لباس کار مناسب و ایمن و ماسک جوشکاری سالم با درجه تیرگی مناسب و تمیز استفاده کنید.

پس از اطمینان از موارد بالا کار را آغاز می‌کنیم.

روشن کردن دستگاه اینورتر

پس از وصل کردن کابل انبر الکترودگیر به دستگاه و اطمینان از لق نبودن آن، دستگاه اینورتر را روشن کرده و آمپر مناسب را برای جوشکاری انتخاب می‌کنیم.

برای جوشکاری بالای سر می‌توانید از دستگاه اینورتر رونیکس استفاده کنید. RH-4602 اینورتر 200 آمپر رونیکس است. اینورتری برای جوشکاری‌های صنعتی و نیمه‌صنعتی. RH-4602  تنها 5 کیلوگرم وزن دارد و به راحتی قابل حمل است.

اتصال الکترود به دستگاه

الکترود را در دهانه انبر جوشکاری قرار داده و از لق نبودن آن مطمئن می‌شویم. انتخاب قطر الکترود بستگي به نوع قطب  مثبت يا منفی و همچنین حالت درز جوش دارد. اگر يک درز V شکل با زاويه کمتر از 40 درجه داشته باشیم، باید نهایتا از الکترود پنج شانزدهم اينچ براي رديف اول گرده جوش استفاده کرد تا عمق درز کاملا جوش داده شود.

اگر از الکترود با قطر زيادتر استفاده کنید مقداري تفاله در جوش باقي می‌ماند که قدرت و استحکام آن را کاهش خواهد داد.

جوشکاری قطعات کار

بعد از اطمینان از تمیز بودن قطعه کار، با خال جوش قطعات را به هم وصل کنید و سپس شروع به جوشکاری کنید. در این نوع جوشکاری باید قوس الکتریکی خیلی کوتاه باشد تا علاوه بر به وجود آمدن پوششی مناسب بر روی حوضچه مذاب، از ریختن قطرات فلز مذاب جلوگیری شود.

پاک کردن گل جوش

سطح جوش را با چکش و برس سیمی از گل جوش پاک و تمیز کرده و در پایان دستگاه اینوتر را خاموش می‌کنیم.

بیشتر بخوانید:
«همه چیز درباره دستگاه جوش اینورتر و ویژگی های آن»
«راهنمای خرید اینورتر جوشکاری»

سخن آخر

در این مقاله به یکی از سخت‌ترین و مهم‌ترین انواع جوشکاری یعنی جوشکاری بالای سر و نحوه انجام آن پرداختیم. ما در مجله رونیکس همواره هدف آشنایی بیشتر شما با انواع ابزارآلات، کاربردها و نحوه استفاده از آن‌ها را داشته و داریم. ابزارها برای این در زندگی ما به وجود آمده‌اند تا بتوانیم کارها را راحت‌تر انجام دهیم.

رونیکس همواره در حال ساخت ابزارآلات متنوع و باکیفیت مناسب برای فعالیت‌های مختلف است. فعالیت‌های جوشکاری هم از این قاعده مستثنی نیست. اینورترهای جوشکاری رونیکس هم رده با سوپربرندهای جهانی، با وزن مناسب و عملکرد خیره کننده خود همراه شما در انواع عملیات و حالات جوشکاری‌ است.

سوالات متداول:

1- جوشکاری در چه حالت‌هایی انجام می‌شود؟
جوشکاری حالت‌های مختلفی دارد. مانند: جوشکاری مستقیم، تخت، افقی، عمودی، زیگزاک و سربالا. یک جوشکار تازه کار بهتر است ابتدا از جوشکاری در حالت تخت شروع کند و رفته رفته با بالاتر رفتن تجربه به سراغ حالات دیگر جوشکاری برود.

2- تفاوت جوشکاری سربالا و سرپایین در چیست؟
تنها تفاوت این دو نوع جوشکاری در جهت انجام کار است. در جوشکاری سربالا کار از پایین‌ترین نقطه شروع و تا بالاترین نقطه ادامه پیدا می‌کند. اما در جوشکار سرپایین فعالیت جوشکاری از بالاترین نقطه شروع و به سمت پایین می‌آید.